گفتاردرمانی تخصصی کرج : تحریک مستقیم فراجمجمه‌ای

مقایسه اثربخشی تحریک متمرکز و فشرده زبان با و بدون تحریک مستقیم فراجمجمه‌ای در بهبود مهارت نامیدن بیماران آفازی ناروان مزمن

پدیدآور: مجید جنت
استاد راهنما: زهرا سادات قریشی
استاد مشاور: فریبا یادگاری
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، گروه گفتاردرمانی

چکیده: آفازی ناروان مزمن یکی از مقاوم‌ترین انواع اختلالات زبان‌پریشی است که به دنبال سکته مغزی رخ می‌دهد و اغلب با اختلال در مهارت نامیدن همراه است. با توجه به کاهش احتمال بهبود خودبه‌خودی در فاز مزمن، نیاز به مداخلات توان‌بخشی مؤثر و فشرده وجود دارد. در این مطالعه، تأثیر روش تحریک متمرکز و فشرده زبان (ILAT) با و بدون همراهی با تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) بر مهارت نامیدن اسامی و افعال در زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفت. طراحی پژوهش از نوع تک‌موردی با طرح متقاطع تقابلی بود و شامل چهار بیمار مبتلا به آفازی ناروان مزمن بود. نتایج نشان داد که مداخله ترکیبی (ILAT+tDCS) در مقایسه با مداخله منفرد (ILAT تنها) اثربخشی بیشتری در بهبود روانی و دقت نامیدن داشته است.

مقدمه:

آفازی ناروان مزمن ناشی از آسیب در نواحی پیشانی-چپ، به‌ویژه ناحیه بروکا، با اختلالاتی در تولید گفتار و نامیدن همراه است. بر اساس آمار، یک‌سوم از بیماران سکته مغزی دچار آفازی می‌شوند و در بیش از ۴۰٪ از آن‌ها اختلالات زبانی تا فاز مزمن باقی می‌ماند. مهارت نامیدن که یکی از عناصر کلیدی زبان بیانی است، به‌ویژه در فاز مزمن بسیار مقاوم به درمان شناخته شده است. درمان‌های کلاسیک توانبخشی زبان از قبیل گفتاردرمانی، زمانی مؤثرتر واقع می‌شوند که با مداخلاتی که توانایی تحریک نوروپلاستی مغز را دارند ترکیب شوند.

روش تحریک متمرکز و فشرده زبان (ILAT) توسط پولور مولر در سال 2001 معرفی شد. این روش بر تمرینات زبان-محور، تعامل اجتماعی و محرکات مربوط به زندگی روزمره تمرکز دارد و از رویکرد استفاده از سرنخ‌های واجی و معنایی در یک بستر فشرده برای تقویت مهارت‌های زبانی بهره می‌برد. در مقابل، تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) به عنوان یکی از روش‌های غیرتهاجمی تحریک مغز، با جریان الکتریکی ضعیف از طریق پوست سر، قشر مغز را تحریک کرده و می‌تواند موجب تقویت نوروپلاستی و تسهیل یادگیری شود. پژوهش‌های اخیر اثربخشی tDCS را به‌ویژه در ناحیه فرونتال تحتانی چپ (IFG) در بیماران آفازیک تأیید کرده‌اند.

روش‌شناسی:

چهار بیمار مبتلا به آفازی ناروان مزمن، پس از کسب رضایت آگاهانه و انجام ارزیابی اولیه، وارد دو گروه شدند. گروه اول ابتدا درمان ترکیبی (ILAT + tDCS) را به مدت یک هفته دریافت کرد، سپس پس از یک هفته استراحت، درمان منفرد ILAT را دریافت کرد. گروه دوم ترتیب عکس داشت. هر جلسه ILAT به صورت گروهی، با تعامل در موقعیت‌های شبیه‌سازی‌شده زندگی واقعی، در حالی که tDCS با جریان 1 میلی‌آمپر و مدت 20 دقیقه بر ناحیه بروکا اعمال می‌شد، اجرا شد.

یافته‌ها:

تحلیل کیفی نشان داد که هر چهار بیمار در دوره درمان ترکیبی پیشرفت قابل‌توجه‌تری نسبت به دوره درمان منفرد داشتند. بهبود در روانی گفتار، دقت نامیدن، و استفاده خودانگیخته از واژه‌ها در موقعیت‌های شبیه‌سازی‌شده افزایش یافت. به‌ویژه در بیماران با شدت متوسط، پاسخ به درمان ترکیبی بارزتر بود. نتایج تأیید می‌کند که تحریک tDCS می‌تواند فرآیندهای زبانی فعال‌شده در ILAT را تقویت کند و بازسازی عملکردهای زبانی را سرعت بخشد.

بحث و بسط:

مزایای درمان ترکیبی در بیماران آفازی مزمن درمان ترکیبی مبتنی بر استفاده همزمان از تحریکات عصبی و تمرینات زبانی رفتاری مزایای متعددی دارد. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای آن، افزایش هم‌زمان انگیزش بیمار و بهبود انعطاف‌پذیری عصبی است. در شرایطی که مغز در فاز مزمن از نظر طبیعی‌سازی عملکرد زبانی مقاومت نشان می‌دهد، استفاده از تحریک مستقیم tDCS می‌تواند آستانه تحریک‌پذیری ناحیه آسیب‌دیده را کاهش داده و محیطی مطلوب برای بازآموزی گفتار فراهم آورد. از سوی دیگر، روش ILAT با تأکید بر بافت اجتماعی-کاربردی زبان، بیمار را در مسیر بازگشت به تعاملات روزمره قرار داده و مهارت‌های کاربردی زبانی را در سطح واقعی تقویت می‌کند.

همچنین استفاده از tDCS نه تنها موجب افزایش شدت پاسخ‌دهی به درمان می‌شود، بلکه از نظر زمانی نیز روند بهبودی را تسریع می‌کند؛ این امر برای بیماران در فاز مزمن بسیار مهم است، زیرا اغلب دوره‌ی درمانی طولانی‌تری نیاز دارند و این تأخیر می‌تواند موجب کاهش انگیزه و افزایش بار روانی شود. نکته مهم دیگر آن است که درمان tDCS بسیار ایمن، کم‌هزینه و غیرتهاجمی است و قابلیت استفاده هم‌زمان با سایر درمان‌ها را دارد، ویژگی‌ای که آن را به ابزار قدرتمندی در درمان‌های ترکیبی تبدیل می‌کند.

در سطح عصبی، شواهد تصویربرداری نشان داده‌اند که درمان tDCS موجب افزایش فعال‌سازی در ناحیه فرونتال چپ و افزایش هم‌زمانی عملکردی بین نواحی زبانی و حرکتی مغز می‌شود. از دیدگاه شناختی، این مداخلات به بهبود عملکرد در بازیابی واژه، پردازش معنایی و روانی گفتار کمک می‌کنند. پژوهش‌های مشابه نیز مؤید این نتایج هستند، از جمله مطالعه‌ی Chesters et al. (2018) و Moein et al. (2020) که افزایش روانی گفتار پس از جلسات tDCS را گزارش کرده‌اند.

نتیجه‌گیری:

درمان ترکیبی تحریک متمرکز و فشرده زبان به همراه تحریک فراجمجمه‌ای tDCS، اثربخشی بیشتری نسبت به درمان منفرد ILAT در بهبود مهارت نامیدن بیماران آفازیک ناروان مزمن دارد. این مداخله قابل توصیه در پروتکل‌های توانبخشی زبان برای بیماران در فاز مزمن است. پژوهش‌های آینده با حجم نمونه بیشتر و بررسی اثرات بلندمدت این مداخله می‌توانند راهگشای طراحی درمان‌های دقیق‌تر و فردمحورتر باشند. همچنین استفاده از رویکردهای ترکیبی می‌تواند نقش بسزایی در توانبخشی عصبی بیماران با اختلالات پیچیده زبانی ایفا کرده و مسیر تازه‌ای در درمان‌های بالینی مبتنی بر عصب‌روان‌شناسی باز کند.

منایع بیشتر برای مطالعه : 

1. Chesters, J., Möttönen, R., & Watkins, K. E. (2018). Transcranial direct current stimulation over left inferior frontal cortex improves speech fluency in adults who stutter. Brain, 141(4), 1161–1171. https://doi.org/10.1093/brain/awy011
2. Moein, N., Rostami, R., Nitsche, M. A., & Zamani, R. (2020). Delayed auditory feedback and transcranial direct current stimulation treatment for the enhancement of speech fluency in adults who stutter: A study protocol. JMIR Research Protocols, 9(4), e16646. https://doi.org/10.2196/16646
3. Meinzer, M., Lindenberg, R., Antonenko, D., Flaisch, T., & Flöel, A. (2013). Anodal transcranial direct current stimulation temporarily reverses age-associated cognitive decline and functional brain activity changes. The Journal of Neuroscience, 33(30), 12470–12478. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.5743-12.2013
4. Pulvermüller, F., Neininger, B., Elbert, T., Mohr, B., Rockstroh, B., Koebbel, P., & Taub, E. (2001). Constraint-induced therapy of chronic aphasia after stroke. Stroke, 32(7), 1621–1626. https://doi.org/10.1161/01.STR.32.7.1621
5. Schlaug, G., Marchina, S., & Norton, A. (2009). Evidence for plasticity in white-matter tracts of patients with chronic Broca’s aphasia undergoing intense intonation-based speech therapy. Annals of the New York Academy of Sciences, 1169(1), 385–394. https://doi.org/10.1111/j.1749-6632.2009.04587.x

پرسش‌های عمومی درباره tDCS

1. tDCS چیست و چگونه عمل می‌کند؟

2. آیا tDCS برای کودکان ایمن است؟

3. tDCS با چه هدفی در مراکز گفتاردرمانی استفاده می‌شود؟

4. تفاوت tDCS با نوروفیدبک چیست؟

5. آیا tDCS درد دارد؟

6. tDCS چقدر طول می‌کشد؟

7. چند جلسه درمانی tDCS لازم است؟

8. آیا استفاده از tDCS برای همه کودکان مناسب است؟

9. آیا اثرات tDCS موقتی است یا ماندگار؟

10. آیا tDCS به تنهایی کافی است یا با روش‌های دیگر ترکیب می‌شود؟

❓ ۱. tDCS چیست و چگونه عمل می‌کند؟

tDCS مخفف Transcranial Direct Current Stimulation به‌معنای «تحریک الکتریکی مستقیم از روی جمجمه» است. این روش یک فناوری غیرتهاجمی و ایمن در علوم اعصاب است که با عبور جریان ضعیف الکتریکی (معمولاً بین ۱ تا ۲ میلی‌آمپر) از طریق الکترودهایی که روی سر قرار می‌گیرند، نواحی خاصی از مغز را تحریک می‌کند. عملکرد tDCS بر اساس تنظیم فعالیت نورونی و تغییر در سطح تحریک‌پذیری قشر مغز است. این روش باعث تسهیل یادگیری، بهبود توجه، تنظیم خلق و ارتقاء عملکرد شناختی و گفتاری می‌شود.

❓ ۲. آیا tDCS برای کودکان ایمن است؟

بله. مطالعات متعدد بالینی و مقالات علمی در ژورنال‌های معتبر نشان داده‌اند که tDCS در کودکان، به‌ویژه در سنین مدرسه (۵ سال به بالا)، اگر توسط متخصص آموزش‌دیده با پروتکل‌های دقیق انجام شود، کاملاً ایمن است. جریان الکتریکی بسیار ضعیف بوده و هیچ آسیبی به مغز وارد نمی‌کند. در کلینیک‌هایی مانند گفتار توان‌گستر کرج، این فرآیند تحت نظارت آسیب‌شناس گفتار و زبان و متخصص روان‌شناسی انجام می‌شود تا ایمنی کامل حفظ گردد.

❓ ۳. tDCS با چه هدفی در مراکز گفتاردرمانی استفاده می‌شود؟

در مراکز گفتاردرمانی، tDCS به‌عنوان مکمل قدرتمند در درمان اختلالات گفتار و زبان، تأخیر گفتار، لکنت، آفازی، و اختلالات یادگیری استفاده می‌شود. این دستگاه می‌تواند با تحریک نواحی خاصی از مغز (مانند قشر پیش‌پیشانی یا ناحیه بروکا)، عملکرد زبانی کودک را تقویت کرده و توانمندی‌های پردازش گفتار، حافظه کاری و توجه شنیداری را بهبود بخشد. همچنین در اختلالاتی مانند ADHD و اوتیسم، موجب افزایش همکاری درمانی و تمرکز می‌شود.

❓ ۴. تفاوت tDCS با نوروفیدبک چیست؟

tDCS یک روش فعال و مستقیم تحریک مغزی است، درحالی‌که نوروفیدبک یک روش بازخوردی و مبتنی بر آموزش مغز است. در tDCS جریان الکتریکی ضعیفی به قشر مغز اعمال می‌شود تا فعالیت نورونی تغییر کند. اما در نوروفیدبک، مغز با دیدن بازخورد امواج خود، یاد می‌گیرد چگونه خودش را تنظیم کند. هر دو روش مکمل یکدیگرند و بسته به نوع اختلال، سن، شدت علائم و همکاری مراجع، در کلینیک گفتار توان‌گستر می‌توانند به‌صورت ترکیبی یا مجزا تجویز شوند.

❓ ۵. آیا tDCS درد دارد؟

خیر. در اکثر موارد، کودک هنگام استفاده از tDCS فقط یک احساس خفیف مانند قلقلک، سوزن‌سوزن شدن یا گرمای جزئی در محل تماس الکترودها احساس می‌کند که پس از چند دقیقه برطرف می‌شود. این احساس طبیعی و نشانهٔ صحیح بودن عملکرد دستگاه است. در کلینیک‌های مجهز، از ژل‌های مخصوص برای کاهش حس ناراحتی استفاده می‌شود تا کودک تجربهٔ خوشایندی از درمان داشته باشد.

❓ ۶. tDCS چقدر طول می‌کشد؟

مدت‌زمان هر جلسه tDCS بسته به پروتکل درمانی، سن کودک و هدف درمان بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه است. در کلینیک گفتار توان‌گستر، معمولاً جلسات ترکیبی با گفتاردرمانی یا بازی‌درمانی طراحی می‌شوند تا کودک علاوه بر تحریک مغزی، در محیطی امن و جذاب با درمانگر تعامل کند و نتایج پایدارتری حاصل شود. جلسات tDCS معمولاً در قالب برنامه‌های ۱۰ تا ۲۰ جلسه‌ای برگزار می‌گردد.

❓ ۷. چند جلسه درمانی tDCS لازم است؟

تعداد جلسات مورد نیاز بستگی به نوع اختلال، سن مراجع، پاسخ‌دهی فردی و اهداف درمان دارد. در مواردی مانند لکنت یا تأخیر گفتار خفیف، ۱۰ جلسه ممکن است کافی باشد. اما در موارد مزمن‌تر مانند ADHD، دیسلکسیا یا اوتیسم خفیف، معمولاً دوره‌های ۱۵ تا ۳۰ جلسه‌ای توصیه می‌شود. درمانگر با ارزیابی اولیه، برنامه‌ای کاملاً اختصاصی برای هر کودک طراحی می‌کند و روند پیشرفت در هر جلسه مستندسازی می‌شود.

❓ ۸. آیا استفاده از tDCS برای همه کودکان مناسب است؟

خیر. هرچند tDCS ایمن و مؤثر است، اما برای برخی کودکان با شرایط خاص مانند سابقه تشنج کنترل‌نشده، بیماری‌های قلبی خاص، یا وجود ایمپلنت فلزی در سر یا گردن توصیه نمی‌شود. ارزیابی کامل پیش از شروع درمان ضروری است. در کلینیک گفتار توان‌گستر کرج، قبل از شروع هرگونه مداخله، وضعیت روانی، مغزی، رفتاری و پزشکی کودک بررسی می‌شود تا بهترین انتخاب درمانی صورت گیرد.

❓ ۹. آیا اثرات tDCS موقتی است یا ماندگار؟

درمان با tDCS اگر همراه با مداخلات توانبخشی نظیر گفتاردرمانی، آموزش‌های شناختی، بازی‌درمانی و تمرین‌های خانگی باشد، می‌تواند اثری ماندگار داشته باشد. tDCS خود به‌تنهایی تغییرات موقتی در تحریک‌پذیری نورون‌ها ایجاد می‌کند، اما زمانی که با یادگیری، تمرین و تکرار ترکیب شود، منجر به تقویت شبکه‌های عصبی و نرمال‌سازی عملکردهای مغزی می‌گردد. بنابراین، پایداری نتایج به کیفیت برنامه درمانی بستگی دارد.

❓ ۱۰. آیا tDCS به تنهایی کافی است یا با روش‌های دیگر ترکیب می‌شود؟

در اغلب موارد، بهترین نتایج زمانی به‌دست می‌آید که tDCS با سایر روش‌های درمانی ترکیب شود. مثلاً برای درمان لکنت، ترکیب tDCS با روش‌های روان‌سازی گفتار، تمرین‌های شنیداری و بازی‌های زبانی مؤثرتر است. در کودکان با اختلال یادگیری نیز، tDCS باید همراه با تمرین‌های خواندن، حافظه، توجه و کارهای تکمیلی انجام شود. در کلینیک گفتار توان‌گستر، درمان‌ها به‌صورت چندبعدی طراحی شده‌اند تا کودک از زوایای مختلف تقویت شود.

🔹 سؤالات درباره کاربرد tDCS در گفتاردرمانی

11. آیا tDCS برای درمان لکنت مؤثر است؟

12. آیا tDCS به کودکان با تأخیر در گفتار کمک می‌کند؟

13. tDCS چگونه به بهبود تلفظ کمک می‌کند؟

14. آیا tDCS می‌تواند در آموزش واژگان و جمله‌سازی مؤثر باشد؟

15. چه بخش‌هایی از مغز در tDCS برای گفتار تحریک می‌شوند؟

16. آیا tDCS روی مغز کودک اثر منفی دارد؟

17. آیا با tDCS می‌توان سریع‌تر نتیجه گرفت؟

18. آیا ترکیب tDCS و گفتاردرمانی در کلینیک توان‌گستر انجام می‌شود؟

19. سن مناسب برای شروع tDCS در کودکان با مشکل گفتار چیست؟

20. آیا tDCS برای کودکان دو زبانه مفید است؟

🔹 سؤالات درباره کاربرد tDCS در اوتیسم و مشکلات رفتاری

21. آیا tDCS برای کودکان اوتیسم ایمن است؟

22. tDCS چگونه به بهبود تعاملات اجتماعی در اوتیسم کمک می‌کند؟

23. آیا tDCS می‌تواند رفتارهای کلیشه‌ای را کاهش دهد؟

24. آیا کودکان اوتیسم در جلسه tDCS همکاری می‌کنند؟

25. آیا ترکیب tDCS با ABA یا کاردرمانی مفید است؟

26. آیا tDCS اضطراب اجتماعی را در کودکان اوتیسم کاهش می‌دهد؟

27. آیا برای کودکان غیرکلامی هم tDCS کاربرد دارد؟

28. چند جلسه tDCS برای اوتیسم توصیه می‌شود؟

29. آیا رفتار کودک بعد از جلسات tDCS تغییر می‌کند؟

30. آیا والدین حضور در جلسه tDCS دارند؟

🔹 سؤالات درباره کاربرد tDCS در ADHD و تمرکز

31. آیا tDCS در بهبود توجه کودکان مبتلا به ADHD مؤثر است؟

32. tDCS بهتر است یا داروی ریتالین؟

33. tDCS چگونه به کاهش بیش‌فعالی کمک می‌کند؟

34. آیا کودک می‌تواند همزمان دارو و tDCS استفاده کند؟

35. آیا tDCS تأثیر فوری دارد؟

36. چقدر بعد از tDCS علائم کاهش می‌یابد؟

37. آیا کودک دچار بی‌قراری در حین tDCS می‌شود؟

38. آیا مغز کودک با tDCS تنظیم می‌شود؟

39. آیا tDCS روی خواب کودک اثر دارد؟

40. آیا کودک بعد از tDCS آرام‌تر می‌شود؟

🔹 سؤالات درباره کاربرد tDCS در اختلال یادگیری

41. آیا tDCS برای کودکان با ناتوانی در خواندن مؤثر است؟

42. tDCS در بهبود حافظه چقدر مفید است؟

43. آیا tDCS برای کودکان با مشکلات ریاضی کاربرد دارد؟

44. آیا tDCS به افزایش یادگیری کمک می‌کند؟

45. آیا با tDCS می‌توان به کودکان دیسلکسیا کمک کرد؟

46. tDCS چطور به توجه و تمرکز در یادگیری کمک می‌کند؟

47. آیا مدارس استفاده از tDCS را توصیه می‌کنند؟

48. tDCS برای کدام مهارت‌های شناختی مفیدتر است؟

49. آیا کودک در حین استفاده می‌تواند تکالیفش را انجام دهد؟

50. آیا برنامه tDCS برای هر کودک متفاوت است؟

🔹 سؤالات علمی والدین نگران

51. آیا تحریک مغز کودک با tDCS خطرناک نیست؟

52. آیا tDCS باعث اعتیاد یا وابستگی می‌شود؟

53. آیا tDCS روی رشد طبیعی مغز تأثیر دارد؟

54. آیا نتایج tDCS قابل پیش‌بینی است؟

55. آیا کودک باید MRI یا نوار مغز بدهد قبل از شروع؟

56. آیا همه کلینیک‌ها مجوز استفاده از tDCS را دارند؟

57. آیا عوارض جانبی وجود دارد؟

58. آیا کودک دچار سردرد یا خواب‌آلودگی می‌شود؟

59. آیا tDCS توسط متخصص انجام می‌شود؟

60. tDCS از چه نوع تکنولوژی استفاده می‌کند؟

🔹 سؤالات عملی والدین

61. آیا جلسه tDCS در خانه هم قابل انجام است؟

62. هزینه هر جلسه tDCS چقدر است؟

63. آیا بیمه tDCS را پوشش می‌دهد؟

64. آیا در کلینیک گفتار توان‌گستر امکان نوبت‌گیری آسان وجود دارد؟

65. آیا می‌توان درمان را در ایام تعطیل ادامه داد؟

66. آیا جلسه اول رایگان یا شامل مشاوره است؟

67. کودک هنگام tDCS باید بیدار باشد یا می‌تواند استراحت کند؟

68. آیا جلسات tDCS با نوروفیدبک قابل ترکیب است؟

69. چند روز در هفته باید tDCS انجام شود؟

70. آیا والدین باید در اتاق بمانند یا خارج شوند؟

🔹 سؤالات درباره نتیجه‌گیری و اثربخشی

71. چند درصد کودکان از tDCS نتیجه می‌گیرند؟

72. بعد از چند جلسه می‌توان تغییر را دید؟

73. آیا تأثیر tDCS در همه کودکان یکسان است؟

74. آیا در صورت قطع جلسات، اثرات از بین می‌رود؟

75. آیا tDCS برای پیشگیری هم مفید است؟

76. آیا امکان پیگیری پیشرفت با نرم‌افزار وجود دارد؟

77. آیا والدین گزارش پیشرفت دریافت می‌کنند؟

78. آیا tDCS با رشد سن باید تکرار شود؟

79. آیا درمانگر در پایان برنامه گزارش می‌دهد؟

80. آیا کودک نیاز به مراقبت خاص بعد از جلسه دارد؟

🔹 سؤالات درباره آمادگی برای جلسات

81. کودک چه لباسی باید بپوشد؟

82. آیا کودک باید ناشتا باشد؟

83. آیا قبل از جلسه می‌توان تغذیه کرد؟

84. کودک هنگام تحریک چه احساسی دارد؟

85. آیا استفاده از گوشی موبایل قبل از جلسه ممنوع است؟

86. آیا کودک می‌تواند در حین جلسه فیلم ببیند؟

87. آیا لازم است کودک آرام باشد؟

88. آیا جلسه tDCS با بازی همراه است؟

89. آیا الکترودها به موها آسیب می‌زنند؟

90. آیا لازم است موهای کودک کوتاه باشد؟

🔹 سؤالات درباره شرایط اختصاصی و ویژه

91. آیا کودک با تشنج سابقه‌دار می‌تواند tDCS دریافت کند؟

92. آیا tDCS برای کودکانی که دارو مصرف می‌کنند ایمن است؟

93. آیا کودکان زیر ۵ سال هم می‌توانند tDCS دریافت کنند؟

94. آیا برای کودکانی با سندرم داون نیز کاربرد دارد؟

95. آیا کودکانی با مشکلات بینایی یا شنوایی نیز می‌توانند از tDCS بهره‌مند شوند؟

96. آیا کودکانی که به سختی همکاری می‌کنند نیز مناسب هستند؟

97. آیا tDCS برای نوجوانان نیز مفید است؟

98. آیا کودک می‌تواند قبل یا بعد از tDCS در کلاس کاردرمانی شرکت کند؟

99. آیا برنامه tDCS در کلینیک گفتار توان‌گستر شخصی‌سازی شده است؟

100. چگونه می‌توانم برای شروع برنامه tDCS در کلینیک وقت بگیرم؟