لیست داروهای حوزه مغز و اعصاب (نورولوژی و روان‌پزشکی)

لیستی از داروهایی که معمولاً در حوزه مغز و اعصاب (نورولوژی و روان‌پزشکی) استفاده می‌شوند ارائه شده است. لازم به ذکر است که این فهرست صرفاً برای اهداف اطلاعاتی ارائه شده و جایگزین مشاوره و تشخیص پزشکی نخواهد بود. برای استفاده از هرگونه دارویی، حتماً با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.

1. داروهای ضدافسردگی:

• فلوکستین (Fluoxetine)
• سرترالین (Sertraline)
• سیتالوپرام (Citalopram)
• پاروکستین (Paroxetine)
• اسیتالوپرام (Escitalopram)
• ونلافاکسین (Venlafaxine)
• دولوکستین (Duloxetine)
• آمی‌تریپتیلین (Amitriptyline)
• نورترپتیلین (Nortriptyline)

2. داروهای ضداضطراب:

• دیازپام (Diazepam)
• لورازپام (Lorazepam)
• کلونازپام (Clonazepam)
• بوسپیورون (Buspirone)

3. داروهای ضدروان‌پریشی:

• هالوپریدول (Haloperidol)
• ریسپریدون (Risperidone)
• الیزاپین (Olanzapine)
• کوئتیاپین (Quetiapine)
• آری‌پیپرازول (Aripiprazole)

4. داروهای ضدصرع (ضدتشنجی):

• فنی‌توئین (Phenytoin)
• کاربامازپین (Carbamazepine)
• والپروات سدیم (Valproate)
• لاماتوکسیتین (Lamotrigine)
• لووتیراسیتام (Levetiracetam)
• توپیرامات (Topiramate)
• گاباپنتین (Gabapentin)
• پرگابالین (Pregabalin)

5. داروهای پارکینسون:

• لوودوپا/کربیدوپا (Levodopa/Carbidopa)
• آگونیست‌های دوپامین (مانند پرامیپکسول [Pramipexole] و روپینول [Ropinirole])
• مهارکننده‌های MAO-B (مانند سگلی‌ن [Selegiline] و راساگلی‌ن [Rasagiline])
• مهارکننده‌های COMT (مانند انتاکاپتون [Entacapone])

6. داروهای میگرن:

• داروهای ترپتان (مانند سوماتریپتان [Sumatriptan] و ریزاتریپتان [Rizatriptan])
• داروهای پیشگیرانه (مانند بتابلاکرها؛ به عنوان مثال پروپرانولول [Propranolol]، یا توپیرامات [Topiramate])

7. داروهای اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD):

• متیل‌فنیدات (Methylphenidate)
• آمفتامین‌ها (Amphetamines)
• آتوموکستین (Atomoxetine)

8. داروهای زوال عقل و اختلالات حافظه:

• مهارکننده‌های کولینستراز (مانند دانپزیل [Donepezil]، ریواستیگمین [Rivastigmine]، گالانتامین [Galantamine])
• ممانتین (Memantine)

9. داروهای مولتیپل اسکلروزیس (MS):

• اینترفرون بتا (Interferon beta)
• گلاتیرامر اسید (Glatiramer acetate)
• فینگو‌لیمود (Fingolimod)
• داروهای مدرن مانند اوکریلیزومب (Ocrelizumab)

10. سایر داروهای مورد استفاده در حوزه مغز و اعصاب:

• داروهای اورژانسی برای تشنج‌های حاد (مثلاً لوپرازولام [Lorazepam])
• داروهایی که در برخی اختلالات نورولوژیک یا به عنوان مکمل درمانی به کار می‌روند

۱. فلوکستین (Fluoxetine) – داروی ضدافسردگی از دسته SSRI

• مکانیسم عمل:
  فلوکستین با مهار بازجذب سروتونین در نورون‌ها، سطح این ناقل عصبی را در فضای سیناپسی افزایش داده و به بهبود خلق و خو کمک می‌کند. این دارو اثرات ضدافسردگی، ضداضطرابی و در برخی موارد ضدوسواسی دارد.

• دوز معمولی:
  در بزرگسالان معمولاً دوز اولیه ۲۰ میلی‌گرم در روز به صورت خوراکی توصیه می‌شود. در موارد نیاز، پزشک ممکن است دوز را تدریجی تا ۴۰ تا ۶۰ میلی‌گرم در روز افزایش دهد.

• روش مصرف:
  فلوکستین به صورت کپسول یا قرص خوراکی مصرف می‌شود. معمولاً بهتر است دارو در صبح و همراه با غذا مصرف شود تا از ناراحتی معده جلوگیری شود.

• اطلاعات مفید:

  • اثرات مثبت ممکن است پس از ۴ تا ۶ هفته مصرف منظم ظاهر شوند.
  • عوارض جانبی رایج شامل تهوع، سردرد، بی‌خوابی و تغییرات در اشتها می‌باشد.
  • قطع ناگهانی دارو ممکن است منجر به بروز علائم برداشت شود؛ بنابراین کاهش دوز باید به تدریج انجام شود.

۲. دیازپام (Diazepam) – داروی ضداضطراب از دسته بنزودیازپین‌ها

• مکانیسم عمل:
  دیازپام با تقویت اثر گابا، ناقل عصبی مهاری، فعالیت نورون‌های مغزی را کاهش می‌دهد و اثرات آرامبخشی، ضداضطرابی و ضدتشنجی دارد.

• دوز معمولی:
  دوز معمول در بزرگسالان برای اضطراب بین ۲ تا ۱۰ میلی‌گرم در روز، بسته به شدت علائم، می‌باشد. در شرایط حاد ممکن است دوز اولیه بالاتر و سپس کاهش تدریجی انجام شود.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی یا تزریق (در شرایط اورژانسی) تجویز می‌شود.
  مصرف خوراکی معمولاً با یک لیوان آب و همراه غذا توصیه می‌شود.

• اطلاعات مفید:

  • اثر آرامبخشی معمولاً در عرض ۳۰ دقیقه تا یک ساعت آغاز می‌شود.
  • مصرف طولانی‌مدت ممکن است به وابستگی دارویی منجر شود؛ لذا باید طبق دستور پزشک مصرف شود.
  • عوارض ممکن است شامل خواب‌آلودگی، ضعف حافظه و کاهش هماهنگی حرکتی باشد.

۳. هالوپریدول (Haloperidol) – داروی ضدروان‌پریشی (آنتی‌سایکوتیک)

• مکانیسم عمل:
  هالوپریدول با مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین (D2) در مغز، علائم روان‌پریشی مانند توهم و هذیان را کاهش می‌دهد.

• دوز معمولی:
  دوزهای اولیه معمولاً بین ۰.۵ تا ۵ میلی‌گرم در روز است. در برخی موارد، پزشک ممکن است دوز را به صورت تدریجی افزایش دهد.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی، محلول خوراکی یا تزریق (در شرایط حاد) موجود است.
  مصرف خوراکی معمولاً به صورت روزانه و با توجه به وضعیت بیمار تعیین می‌شود.

• اطلاعات مفید:

  • نظارت دقیق بر عوارض جانبی مانند تغییرات حرکتی (اکسترا پیرامیدال) ضروری است.
  • مصرف این دارو در بیماران مسن و کسانی که مشکلات قلبی دارند باید با احتیاط صورت گیرد.
  • تغییر دوز یا قطع دارو باید به صورت تدریجی و تحت نظر پزشک انجام شود.

۴. فنی‌توئین (Phenytoin) – داروی ضدصرع

• مکانیسم عمل:
  فنی‌توئین با تثبیت غشاء سلولی و کاهش انتقال عصبی در نورون‌های بیش فعالی، از بروز تشنج جلوگیری می‌کند.

• دوز معمولی:
  دوز اولیه در بزرگسالان معمولاً 300 تا 400 میلی‌گرم در روز (تقسیم شده به چند دوز) است؛ تنظیم دوز بر اساس سطح دارو در خون صورت می‌گیرد.

• روش مصرف:
  این دارو به صورت قرص خوراکی یا آمپول تزریقی (در شرایط اورژانسی) تجویز می‌شود.
  مصرف خوراکی باید همراه با غذا و طبق زمانبندی مشخص انجام شود.

• اطلاعات مفید:

  • سطح داروی خون (ترمابولیک) باید به طور دوره‌ای اندازه‌گیری شود تا از سمیت جلوگیری شود.
  • عوارض جانبی ممکن است شامل مشکلات گوارشی، تغییر رنگ پوست و تغییرات رفتاری باشد.
  • مصرف طولانی‌مدت فنی‌توئین ممکن است به کاهش تراکم استخوانی منجر شود.

۵. لوودوپا/کربیدوپا (Levodopa/Carbidopa) – داروهای درمانی پارکینسون

• مکانیسم عمل:
  لوودوپا به عنوان پیش‌ماده دوپامین در مغز تبدیل شده و علائم پارکینسون مانند لرزش و سفتی عضلات را کاهش می‌دهد. کربیدوپا از تبدیل زودهنگام لوودوپا در محیط پیرامون مغز جلوگیری کرده تا بیشتر دارو به مغز برسد.

• دوز معمولی:
  دوز لوودوپا معمولاً از 300 میلی‌گرم در روز شروع شده و بسته به پاسخ بیمار به تدریج افزایش می‌یابد.
  نسبت لوودوپا به کربیدوپا معمولاً ۴:۱ است؛ تنظیم دقیق دوزها توسط پزشک انجام می‌شود.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود.
  معمولاً مصرف آن به صورت منظم و با توجه به وعده‌های غذایی (برای کاهش مشکلات گوارشی) انجام می‌شود.

• اطلاعات مفید:

  • اثرات دارو ممکن است پس از ۳۰ تا ۶۰ دقیقه آغاز شده و چند ساعت ادامه یابد.
  • مصرف طولانی‌مدت ممکن است به نوسانات عملکردی یا اثر “آن-دوس” منجر شود.
  • تنظیم دقیق دوز و زمان‌بندی مصرف بسیار مهم است.

۶. سوماتریپتان (Sumatriptan) – داروی میگرن

• مکانیسم عمل:
  سوماتریپتان با فعالیت در گیرنده‌های سروتونین (5-HT1) در عروق مغزی، باعث تنگی عروق و کاهش التهاب می‌شود که در بهبود حملات میگرنی موثر است.

• دوز معمولی:
  دوز معمول برای حملات میگرنی در بزرگسالان معمولاً 25 تا 100 میلی‌گرم به صورت خوراکی یا تزریقی است.
  دوز تزریقی (معمولاً 6 میلی‌گرم) در شرایط اورژانسی نیز استفاده می‌شود.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی، بینی اسپری یا تزریق زیرپوستی موجود است.
  مصرف دارو در هنگام شروع حمله میگرنی توصیه می‌شود.

• اطلاعات مفید:

  • اثرات سوماتریپتان معمولاً در عرض ۳۰ دقیقه آغاز می‌شود.
  • عوارض جانبی ممکن شامل احساس گرما، سوزش در محل تزریق یا بینی اسپری، و سفتی قفسه سینه می‌باشد.
  • این دارو برای استفاده بیش از حد روزانه توصیه نمی‌شود.

۷. متیل‌فنیدات (Methylphenidate) – داروی اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)

• مکانیسم عمل:
  متیل‌فنیدات با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، به بهبود تمرکز و کاهش بیش‌فعالی کمک می‌کند.

• دوز معمولی:
  دوز اولیه در کودکان معمولاً بین ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم در روز بوده و به تدریج افزایش می‌یابد.
  در بزرگسالان دوز ممکن است متفاوت باشد و بسته به نیاز بیمار تنظیم می‌شود.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی (نسخه‌های با آزادسازی فوری یا تمدید شده) مصرف می‌شود.
  مصرف معمولاً صبحانه به همراه وعده‌های غذایی برنامه‌ریزی شده است.

• اطلاعات مفید:

  • اثر دارو معمولاً طی ۳۰ دقیقه آغاز شده و تا چند ساعت ادامه دارد (بسته به فرم دارویی).
  • عوارض جانبی ممکن است شامل کاهش اشتها، بی‌خوابی، سردرد یا اضطراب باشد.
  • نظارت دقیق پزشک در تنظیم دوز و بررسی پاسخ دارویی ضروری است.

۸. دانپزیل (Donepezil) – داروی اختلالات حافظه و زوال عقل

• مکانیسم عمل:
  دانپزیل با مهار آنزیم کولین استراز، سطح استیل‌کولین در مغز را افزایش داده و در بهبود علائم زوال عقل و آلزایمر موثر است.

• دوز معمولی:
  دوز اولیه معمولاً ۵ میلی‌گرم در شب است. پس از یک ماه، در صورت تحمل، ممکن است به ۱۰ میلی‌گرم در شب افزایش یابد.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود و بهتر است هر شب قبل از خواب مصرف شود.

• اطلاعات مفید:

  • بهبود عملکرد شناختی ممکن است تدریجی و در طول چند هفته تا ماه مشاهده شود.
  • عوارض جانبی ممکن شامل تهوع، اسهال، خستگی و خواب‌آلودگی است.
  • مصرف طولانی‌مدت نیاز به نظارت دقیق پزشک دارد.

۹. اینترفرون بتا (Interferon beta) – داروی مولتیپل اسکلروزیس (MS)

• مکانیسم عمل:
  اینترفرون بتا با تنظیم سیستم ایمنی و کاهش التهاب در سیستم عصبی مرکزی، به کاهش تعداد حملات و پیشرفت علائم مولتیپل اسکلروزیس کمک می‌کند.

• دوز معمولی:
  دوز دقیق بسته به نوع فرم (اینترفرون بتا-1a یا بتا-1b) و شرایط بیمار تعیین می‌شود؛
  به عنوان مثال، اینترفرون بتا-1a معمولاً ۳۰ میکروگرم یک یا چند بار در هفته تزریق می‌شود.

• روش مصرف:
  این دارو به صورت تزریق زیرپوستی یا عضلانی مصرف می‌شود.
  نحوه تزریق و برنامه زمانی دقیق باید توسط متخصص تعیین شود.

• اطلاعات مفید:

  • عوارض جانبی شامل علائم شبیه آنفولانزا، خستگی و تغییرات موضعی در محل تزریق است.
  • پیگیری منظم و آزمایش‌های دوره‌ای برای ارزیابی اثربخشی و عوارض ضروری است.
  • این دارو معمولاً در کنار برنامه‌های توانبخشی و نظارت مستمر مصرف می‌شود.

۱۰. گاباپنتین (Gabapentin) – داروی ضدتشنج و درد نوروپاتیک

• مکانیسم عمل:
  گاباپنتین احتمالاً از طریق اثر بر کانال‌های کلسیمی وابسته به ولتاژ، انتقال عصبی و تنظیم آزادسازی ناقلین عصبی، به کاهش تشنج و درد نوروپاتیک کمک می‌کند.

• دوز معمولی:
  دوز شروع معمولاً در بزرگسالان از 300 میلی‌گرم در روز شروع شده و به تدریج افزایش می‌یابد (تا 1800-3600 میلی‌گرم در روز)؛
  تنظیم دوز دقیق به وضعیت بیمار و پاسخ دارویی وابسته است.

• روش مصرف:
  دارو به صورت کپسول یا قرص خوراکی مصرف می‌شود و معمولاً چند بار در روز تقسیم می‌شود.
  مصرف همراه غذا ممکن است به کاهش عوارض گوارشی کمک کند.

• اطلاعات مفید:

  • اثرات مثبت گاباپنتین ممکن است در عرض چند روز تا چند هفته مشهود شود.
  • عوارض جانبی رایج شامل خواب‌آلودگی، سرگیجه و خستگی است.
  • تغییر دوز یا قطع ناگهانی دارو ممکن است باعث بروز علائم برداشت شود؛ بنابراین کاهش تدریجی توصیه می‌شود.

۱۱. سرترالین (Sertraline) – داروی ضدافسردگی از دسته SSRI

• مکانیسم عمل:
  سرترالین با مهار بازجذب سروتونین در نورون‌ها، سطح این ناقل عصبی را در فضای سیناپسی افزایش داده و به بهبود خلق و خو کمک می‌کند.
• دوز معمولی:
  دوز اولیه معمولاً ۵۰ میلی‌گرم در روز بوده و در صورت نیاز به تدریج تا ۲۰۰ میلی‌گرم در روز افزایش می‌یابد.
• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود؛ توصیه می‌شود همراه غذا و در یک زمان مشخص (صبح یا عصر) مصرف گردد تا از ناراحتی معده جلوگیری شود.
• اطلاعات مفید:
  • اثرات مثبت ممکن است پس از ۴ تا ۶ هفته مصرف منظم مشاهده شوند.
  • عوارض جانبی رایج شامل تهوع، بی‌خوابی، سردرد و مشکلات جنسی است.
  • قطع ناگهانی دارو ممکن است منجر به علائم برداشت شود؛ بنابراین کاهش دوز باید به تدریج انجام شود.

۱۲. لورازپام (Lorazepam) – داروی ضداضطراب

• مکانیسم عمل:
  لورازپام با تقویت اثر گابا، ناقل عصبی مهاری، فعالیت نورون‌های مغزی را کاهش داده و اثرات آرامبخش و ضداضطرابی ایجاد می‌کند.
• دوز معمولی:
  دوز معمول برای مدیریت اضطراب در بزرگسالان بین ۱ تا ۳ میلی‌گرم در روز (تقسیم شده به دو یا سه دوز) است.
• روش مصرف:
  به صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود؛ در موارد اورژانسی می‌توان به صورت زیرزبانی یا تزریقی نیز استفاده کرد.
• اطلاعات مفید:
  • شروع اثر در حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف مشاهده می‌شود.
  • استفاده طولانی‌مدت ممکن است به وابستگی دارویی منجر شود؛ لذا مصرف باید تحت نظارت پزشک انجام شود.
  • عوارض جانبی شامل خواب‌آلودگی، کاهش هماهنگی حرکتی و مشکلات حافظه می‌باشد.

۱۳. ریسپریدون (Risperidone) – داروی ضدروان‌پریشی

• مکانیسم عمل:
  ریسپریدون با مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین (D2) و سروتونین (5HT2) در مغز، به کاهش علائم روان‌پریشی مانند توهم و هذیان کمک می‌کند.
• دوز معمولی:
  دوز اولیه معمولاً از ۱ تا ۲ میلی‌گرم در روز شروع می‌شود و با توجه به پاسخ بیمار، به تدریج تا ۴ تا ۶ میلی‌گرم در روز افزایش می‌یابد.
• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی یا محلول خوراکی مصرف می‌شود؛ همچنین فرم‌های تزریق با اثر بلندمدت نیز موجود است.
• اطلاعات مفید:
  • نظارت دقیق بر عوارض جانبی مانند افزایش وزن، خواب‌آلودگی و علائم اکسترا پیرامیدال ضروری است.
  • در بیماران با سابقه بیماری‌های قلبی و متابولیک باید با احتیاط مصرف شود.
  • تغییر دوز یا قطع دارو باید به صورت تدریجی و تحت نظر پزشک صورت گیرد.

۱۴. کاربامازپین (Carbamazepine) – داروی ضدصرع و تثبیت‌کننده خلق

• مکانیسم عمل:
  کاربامازپین با مسدود کردن کانال‌های سدیمی در غشاء نورونی، از انتقال بیش‌فعالی عصبی جلوگیری کرده و تشنج‌ها را کنترل می‌کند.
• دوز معمولی:
  دوز اولیه معمولاً ۲۰۰ میلی‌گرم یک یا دو بار در روز است؛ با افزایش تدریجی دوز، دوز نگهدارنده معمولاً بین ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز تعیین می‌شود.
• روش مصرف:
  به صورت قرص خوراکی یا فرم‌های آزادسازی تمدید شده مصرف می‌شود؛ همراه غذا مصرف شود تا از ناراحتی گوارشی جلوگیری شود.
• اطلاعات مفید:
  • نظارت منظم بر سطح دارو در خون (ترمابولیک) و عملکرد کبد ضروری است.
  • عوارض جانبی ممکن است شامل خواب‌آلودگی، سرگیجه و واکنش‌های پوستی جدی باشد.
  • تعاملات دارویی با داروهای دیگری که از سیستم آنزیمی کبدی عبور می‌کنند، باید مورد توجه قرار گیرد.

۱۵. آتوموکستین (Atomoxetine) – داروی غیرتحریک‌کننده برای ADHD

• مکانیسم عمل:
  آتوموکستین با مهار انتخابی بازجذب نوراپی‌نفرین در مغز، به افزایش سطح این ناقل عصبی و بهبود تمرکز و کنترل تکانه‌ها کمک می‌کند.
• دوز معمولی:
  • در کودکان: دوز معمول به صورت وزنی (معمولاً ۰.۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز) آغاز شده و سپس به تدریج افزایش می‌یابد.
  • در بزرگسالان: معمولاً از ۴۰ میلی‌گرم در روز شروع و در صورت نیاز تا ۱۰۰ میلی‌گرم در روز افزایش می‌یابد.
• روش مصرف:
  دارو به صورت کپسول خوراکی مصرف می‌شود؛ مصرف آن با یا بدون غذا امکان‌پذیر است.
• اطلاعات مفید:
  • برخلاف داروهای تحریک‌کننده، آتوموکستین دارای پتانسیل کمتری برای سوءاستفاده و وابستگی است.
  • اثر دارو ممکن است چند هفته طول بکشد تا به‌طور کامل ظاهر شود.
  • عوارض جانبی شامل کاهش اشتها، ناراحتی گوارشی، خستگی و گاهی افزایش اضطراب می‌باشد؛ نظارت منظم پزشک در تنظیم دوز و ارزیابی پاسخ درمانی ضروری است.

۱۶. دولوکستین (Duloxetine) – داروی ضدافسردگی، ضداضطراب و مسکن درد نوروپاتیک

• مکانیسم عمل:
  دولوکستین با مهار بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز، باعث افزایش سطح این ناقل‌های عصبی شده و از این طریق به بهبود خلق و خو، کاهش اضطراب و تسکین دردهای نوروپاتیک کمک می‌کند.

• دوز معمولی:
  معمولاً دوز اولیه بین ۳۰ تا ۶۰ میلی‌گرم در روز تعیین می‌شود. بسته به پاسخ بیمار و تشخیص پزشک، دوز می‌تواند تا ۱۲۰ میلی‌گرم در روز افزایش یابد.

• روش مصرف:
  دارو به صورت کپسول خوراکی مصرف می‌شود؛ توصیه می‌شود هر روز در یک زمان معین (معمولاً صبح) مصرف شده و همراه غذا مصرف شود تا از عوارض گوارشی کاسته شود.

• اطلاعات مفید:

  • اثرات مثبت ممکن است پس از ۲ تا ۴ هفته مصرف منظم ظاهر شوند.
  • عوارض جانبی رایج شامل خشکی دهان، تهوع، خواب‌آلودگی یا بی‌خوابی، افزایش تعریق و برخی موارد سرگیجه می‌باشد.
  • قطع ناگهانی دارو ممکن است باعث بروز علائم برداشت شود؛ بنابراین کاهش دوز باید به تدریج و طبق توصیه پزشک انجام شود.
  • این دارو علاوه بر نقش در درمان افسردگی و اضطراب، در مدیریت دردهای مرتبط با نوروپاتی مفید است.

۱۷. آمی‌تریپتیلین (Amitriptyline) – داروی ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای

• مکانیسم عمل:
  آمی‌تریپتیلین با مهار بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین، عملکرد سیستم عصبی مرکزی را تعدیل کرده و به بهبود خلق و خو کمک می‌کند. همچنین دارای اثر آرامبخش و تسکین‌دهنده دردهای نوروپاتیک می‌باشد.

• دوز معمولی:
  دوز اولیه معمولاً از ۲۵ تا ۵۰ میلی‌گرم در شب آغاز می‌شود. در صورت نیاز، دوز به تدریج افزایش یافته و دوز نگهدارنده بین ۵۰ تا ۱۵۰ میلی‌گرم در روز تنظیم می‌شود.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود و به دلیل اثرات آرامبخشی، معمولاً شب هنگام توصیه می‌شود.

• اطلاعات مفید:

  • اثرات مثبت ممکن است پس از چند هفته مصرف منظم ظاهر شوند.
  • عوارض جانبی شامل خواب‌آلودگی، افزایش وزن، خشکی دهان و تغییر در بینایی (مانند تاری دید) است.
  • نظارت دقیق پزشک در تنظیم دوز و ارزیابی پاسخ درمانی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
  • علاوه بر درمان افسردگی، آمی‌تریپتیلین در مدیریت دردهای مزمن و میگرن نیز کاربرد دارد.

۱۸. ممانتین (Memantine) – داروی درمان زوال عقل

• مکانیسم عمل:
  ممانتین به عنوان یک آنتاگونیست گیرنده NMDA عمل کرده و از اثر بیش از حد گلوتامات در مغز جلوگیری می‌کند. این امر به تثبیت فعالیت نورونی و کاهش نوسانات شدید عصبی در بیماران مبتلا به آلزایمر کمک می‌کند.

• دوز معمولی:
  معمولاً دوز اولیه 5 میلی‌گرم در روز است که به تدریج افزایش یافته و دوز نگهدارنده معمولاً به 20 میلی‌گرم در روز (تقسیم به دو وعده، صبح و شب) می‌رسد.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی یا شربت مصرف می‌شود. توصیه می‌شود همراه غذا مصرف شود تا احتمال عوارض گوارشی کاهش یابد.

• اطلاعات مفید:

  • اثرات مثبت ممکن است به‌صورت تدریجی و در طول چند هفته تا ماه مشاهده شوند.
  • عوارض جانبی رایج شامل سرگیجه، سردرد و افزایش فشار خون است.
  • نظارت منظم پزشک برای ارزیابی اثربخشی و مدیریت عوارض بسیار مهم است.
  • ممانتین در بهبود عملکرد شناختی و کنترل علائم زوال عقل در بیماران آلزایمری مؤثر است.

۱۹. والپروات سدیم (Valproate) – داروی ضدتشنج و تثبیت‌کننده خلق

• مکانیسم عمل:
  والپروات سدیم با افزایش سطح گابا در مغز و تثبیت غشاء نورونی، به کاهش بروز تشنج‌ها و همچنین تثبیت خلق در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی کمک می‌کند.

• دوز معمولی:
  دوز اولیه معمولاً ۲۰ تا ۳۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز است؛ سپس با نظارت سطح داروی خون (ترمابولیک) دوز تنظیم می‌شود.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی، شربت یا آمپول تزریقی (در شرایط اورژانسی) مصرف می‌شود.
  مصرف همراه غذا توصیه می‌شود.

• اطلاعات مفید:

  • نظارت دوره‌ای بر سطح دارو در خون و عملکرد کبد ضروری است.
  • عوارض جانبی شامل افزایش وزن، لرزش، مشکلات گوارشی و اختلالات کبدی ممکن است بروز کند.
  • استفاده از والپروات در زنان باردار به دلیل خطر نقص‌های مادرزادی محدود یا منع می‌شود.
  • این دارو در کنترل تشنج‌های مختلف و به عنوان تثبیت‌کننده خلق در اختلال دوقطبی کاربرد دارد.

۲۰. لاموتوکسیتین (Lamotrigine) – داروی ضدتشنج و تثبیت‌کننده خلق

• مکانیسم عمل:
  لاموتوکسیتین با مهار کانال‌های سدیمی و کاهش آزادسازی گلوتامات، از بروز تشنج‌ها جلوگیری کرده و در تثبیت خلق بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی نقش دارد.

• دوز معمولی:
  دوز اولیه معمولاً 25 میلی‌گرم در روز است که به تدریج افزایش یافته و دوز نگهدارنده بین 200 تا 400 میلی‌گرم در روز تعیین می‌شود.
  افزایش دوز به صورت تدریجی بسیار مهم است تا از بروز واکنش‌های پوستی جدی مانند سندرم استیونز-جانسون جلوگیری شود.

• روش مصرف:
  دارو به صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود.
  افزایش دوز طبق برنامه مشخص پزشک و با نظارت دقیق بر واکنش‌های پوستی توصیه می‌شود.

• اطلاعات مفید:

  • نظارت دقیق بر بروز هرگونه واکنش پوستی یا سایر عوارض جانبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
  • اثرات مثبت در بهبود کنترل تشنج و تثبیت خلق ممکن است پس از چند هفته مصرف منظم ظاهر شوند.
  • لاموتوکسیتین علاوه بر کنترل تشنج، در مدیریت اختلال دوقطبی نیز کاربرد دارد.
  • تغییر دوز یا قطع دارو باید به صورت تدریجی و تحت نظر پزشک انجام شود.