تحلیل رفتاری و مداخله تخصصی برای کودک

با تشخیص خفیف اوتیسم، وابستگی به رسانه و تأخیر گفتار

ادامه وضعیت موردی: پارسا، کودک ۴.۵ ساله

بر اساس پیام جدید، مشخص شده که:

• کودک دچار وابستگی شدید به رسانه و تبلت بوده و در زمان قطع آن، گریه و بی‌قراری داشته است.

• در محیط‌های جدید، رفتارهای تکراری مانند بستن در، بالا و پایین رفتن از پله یا آسانسور به‌صورت غیرهدفمند دارد.

• واکنش هیجانی شدید نسبت به فضاهای شلوغ، آسانسور یا محرک‌های ناگهانی نشان می‌دهد.

• داروی «ریسپریدون» برای تنظیم رفتار توسط روانپزشک تجویز شده ولی مصرف آن منظم نبوده است.

• در شهر محل سکونت، درمان به صورت آخر هفته‌ها انجام می‌شود و امکان دسترسی دائم به خدمات وجود ندارد.

این موارد تصویر واضح‌تری از وضعیت شناختی–رفتاری کودک ارائه می‌دهند و می‌توان برنامه مداخله‌ای هدفمندتری طراحی کرد.

تحلیل علائم فعلی کودک بر اساس تشخیص «اوتیسم با عملکرد بالا (HFA)»

با توجه به سابقه، واکنش به محرک‌ها و محدودیت در تعامل انسانی، می‌توان برخی از این ویژگی‌ها را در پارسا مشاهده کرد:

برنامه درمانی ساختاریافته برای سه ماه آینده

فاز اول: ثبات رفتاری و کاهش رفتارهای محرک‌محور

⏱ بازه‌ی زمانی: هفته اول تا ششم
🎯 اهداف: کاهش رفتار تکراری، افزایش خودتنظیمی

• پیاده‌سازی کامل «برنامه حذف تدریجی دیجیتال»

• جایگزینی تبلت با بازی فیزیکی یا تخته‌کار

• تعیین ساعت مشخص استفاده از تلویزیون (مثلاً فقط ۱۵ دقیقه بعد ناهار)

• استفاده از ابزار تقویتی ملموس (مثل استیکر، ستاره، تشویق کلامی)

• شناسایی رفتارهای کلیشه‌ای (مثلاً بستن در) و هدایت کودک به یک رفتار جایگزین (مثلاً فشار دادن توپ پلاستیکی)

فاز دوم: تقویت مهارت‌های گفتاری–ارتباطی

⏱ هفته‌ی هفتم تا دوازدهم
🎯 اهداف: افزایش تعداد کلمات، درک و تولید جملات ساده

• هر روز ۱۰ دقیقه تمرین نام‌گذاری اشیاء واقعی (نه تصویر کارتونی)

• تمرین «بده–بگیر» همراه با کلمات کاربردی: “بده”، “باز کن”، “مامان کمک”

• داستان‌گویی با کتاب‌های ساده با سؤال‌های هدایت‌شده

• گفت‌وگو در حمام، آشپزخانه و هنگام لباس‌پوشیدن برای کاربرد واژگان عملی

• هر هفته تمرکز روی ۵ کلمه کلیدی جدید (مثلاً “آب”، “دست”، “در”، “برو”، “بیا”)

فاز سوم: تعامل اجتماعی و انعطاف‌پذیری رفتاری

⏱ از ماه چهارم
🎯 اهداف: افزایش تحمل محرک‌های محیطی، شروع گفت‌وگوی دوتایی

• معرفی «بازی نوبتی» (مثلاً پرتاب توپ به نوبت)

• تمرین تحمل صداهای مزاحم با هدف در معرض‌گذاری کنترل‌شده

• استفاده از تصاویر چهره برای آموزش احساسات (“شاد”، “ناراحت”، “ترسیده”)

• قرار دادن کودک در محیط‌های عمومی امن (پارک خلوت) برای تمرین تعامل

• همراهی درمان‌گر با والد برای آموزش کنترل رفتاری کودک در موقعیت‌های واقعی

آیا مصرف ریسپریدون مؤثر است؟

ریسپریدون دارویی است که توسط روانپزشک برای کاهش تحریک‌پذیری، پرخاشگری یا رفتارهای کلیشه‌ای در کودکان با اوتیسم تجویز می‌شود. اما:

بنابراین، توصیه می‌شود اگر پزشک دارو تجویز کرده، مصرف آن را به‌صورت مستمر پیگیری کنید یا در صورت تمایل، جایگزینی غیر‌دارویی مانند کاردرمانی رفتاری را تقویت کنید.

ارزیابی مسیر پیشرفت کودک

برای ارزیابی موفقیت برنامه درمانی، می‌توان شاخص‌هایی را ثبت کرد:

توصیه‌های محیطی و خانوادگی

• محیط را ثابت، آرام و بدون محرک شدید نگه دارید

• برنامه روز کودک را روی یک برد ساده با عکس بچسبانید

• تعامل را جانشین تماشای تصویر کنید

• صداهای بلند (زنگ، تلویزیون زیاد، موزیک شلوغ) را حذف کنید

• برای هر رفتار مثبت، بلافاصله پاداش کوچک دهید (آفرین، لبخند، برچسب)

• از جلسات درمانی در آخر هفته، تمرینات روزانه استخراج کنید و در خانه اجرا کنید

برنامه روزانه پیشنهادی بازبینی‌شده

جمع‌بندی

پارسا کودکی با پتانسیل رشد بالاست. اما مسیر رشد گفتار و تعامل او به دلایل محیطی (رسانه، استرس خانوادگی، کم‌تعاملی) از مسیر طبیعی منحرف شده است. این مسیر با تلاش هدفمند، برنامه دقیق، مشارکت والدین، و درمان علمی به مسیر طبیعی بازمی‌گردد. در درمان کودکان با اختلال طیف خفیف اوتیسم، اصل طلایی این است:

«ثبات، تکرار و تعامل انسانی، مهم‌ترین داروها هستند.»

راه‌های ارتباطی برای ادامه درمان تخصصی

📍 آدرس: کرج، رجایی شهر، بلوار انقلاب
📞 واتساپ: 09121623463
🌐 digispeech.ir

شبکه‌های اجتماعی:

• اینستاگرام: @siavashataee | @goftatavangostar | @Device_speech_aid

• تلگرام: @academysiavashataee | @introducegtg | @GTGacademy

• یوتیوب: youtube.com/@doctorspeechy

• آپارات: aparat.com/doctor_loknat.ir