بررسی تخصصی تأخیر گفتار و ضعف تولید در کودک دوساله، پارسا

تهیه‌شده در کلینیک گفتار توان‌گستر کرج
توسط آسیب‌شناس گفتار و زبان و متخصص روان‌شناسی عمومی، سیاوش عطایی

مراحل رشد طبیعی گفتار در کودکان ۰ تا ۳ سال

در رشد طبیعی گفتار و زبان، انتظار می‌رود کودک در بازه‌های زمانی زیر توانایی‌هایی را کسب کند:

شرح وضعیت مراجع

پارسا، کودک دوساله ساکن کرج، فرزند دوم خانواده و دارای خواهران ۸ ساله و ۱.۵ ساله است.
او به‌صورت نارس (۳۸ هفته) به دنیا آمد و به علت زردی شدید نوزادی، ۵ روز در بیمارستان بستری بوده است.

پس از مرخصی، والدین متوجه وضعیت جسمی متفاوتی از جمله بی‌حالی، کاهش پاسخ‌های لمسی و تغییر رنگ پوست به تیرگی شدند. تا ۶ ماهگی توانایی نشستن را نداشت و پس از آن نیز تا ۱۸ ماهگی، مهارت‌هایی مانند راه رفتن و ایستادن با تأخیر انجام شدند.

اگرچه در حال حاضر پارسا بدون مشکل راه می‌رود و تغذیه دارد، اما در زمینه گفتار با چالش‌های جدی مواجه است:

• علاقه به بازی دارد اما نمی‌تواند صحبت کند.

• نسبت به اطرافیان واکنش نشان می‌دهد اما قادر به بیان خواسته‌ها نیست.

• واژگان بسیار محدودی دارد و نمی‌تواند صدا را با وضوح و قدرت از گلوی خود بیرون دهد.

• درک مفاهیم را دارد، اما تولید گفتار برای او بسیار دشوار و کم‌صداست.

تحلیل علمی وضعیت

بر اساس شرح وضعیت ارائه‌شده، چند احتمال بالینی در مورد پارسا قابل بررسی است:

۱. آپراکسی گفتار دوران کودکی (Childhood Apraxia of Speech)

پارسا تلاش زیادی برای صحبت‌کردن دارد، اما انگار کلمات از گلویش بیرون نمی‌آیند. این ویژگی، دقیقاً یکی از شاخص‌ترین علائم آپراکسی گفتار است.
در این اختلال، مغز کودک در صدور فرمان‌های حرکتی برای گفتار دچار مشکل است، در حالی که ساختار گفتاری سالم است.

نشانه‌های مهم آپراکسی گفتار:

• تلاش زیاد هنگام گفتار با خروجی ضعیف

• عدم هماهنگی لب، فک و زبان هنگام گفتار

• مشکل در تولید توالی‌های صوتی حتی پس از تمرین

• فهم بالا ولی تولید پایین گفتار

• عدم ثبات در تولید یک واژه تکراری

۲. ضعف عضلات گفتاری (Dysarthria)

اگرچه شدت علائم کمتر از یک دیزارتری شدید است، اما عدم وجود صدای واضح، تلاش بیش از حد و مشکلات تولید صوت می‌تواند ناشی از ضعف عضلات گفتاری یا نارسایی سیستم عصبی مرکزی باشد.

۳. تأخیر گفتاری ترکیبی با تأثیرات عصبی

با سابقه زردی نوزادی و بستری طولانی‌مدت، احتمال تأثیرات عصبی خفیف بر سیستم گفتاری و کنترل حرکات نیز وجود دارد.
تأخیر در راه رفتن و نشستن نیز از نشانه‌های اختلال حرکتی خفیف بوده که اکنون به شکل اختلال گفتاری باقی مانده است.

بیوگرافی درمانی پارسا

پارسا کودکی اجتماعی، پرانرژی و باهوش است که علاقه‌مند به بازی‌های جمعی و تعامل با دیگران است.
اما عدم توانایی او در بیان خواسته‌ها و تولید صدا باعث شده است تا نه‌تنها در بیان احساسات خود، بلکه در برقراری ارتباط مؤثر نیز با چالش روبرو شود.
تلاش زیاد برای گفتار و عدم موفقیت در خروجی، می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس شود.
اگر مداخله تخصصی و پیوسته انجام نشود، این تأخیر می‌تواند بر رشد اجتماعی، شناختی و روانی پارسا اثر منفی بگذارد.

برنامه درمانی تخصصی در کلینیک گفتار توان‌گستر کرج

الف) گفتاردرمانی تخصصی

اهداف کوتاه‌مدت:

• تحریک تولید صداهای ساده (آ، م، ن)

• هماهنگی بین لب، فک و زبان از طریق بازی‌های دهانی

• تثبیت توانایی گفتن صداهای هدف در سطح تقلیدی

• کاهش تلاش بیش‌ازحد و ایجاد صدای طبیعی

اهداف میان‌مدت:

• ترکیب صداها در سیلاب‌ها و کلمات ساده

• افزایش دایره واژگان فعال گفتاری

• تولید جملات ساده در قالب بازی‌های تعاملی

• وضوح بیشتر صداها از طریق تمرینات ساختاریافته

روش‌های تخصصی در مرکز:

• Oral Placement Therapy (OPT)

• PROMPT Therapy (تحریکات لمسی برای گفتار)

• Speech Motor Reprogramming (SMR)

• استفاده از ابزارهای چندحسی تولید گفتار

• تمرینات هماهنگی تنفس-صوت برای تقویت صدا

ب) مداخلات روانشناسی و مشاوره والدین

اهداف کوتاه‌مدت:

• کاهش ناامیدی کودک از طریق ابزارهای جایگزین ارتباطی

• آموزش والدین برای ایجاد موقعیت‌های گفتارمحور در خانه

• افزایش اعتماد به نفس کودک در بیان خواسته‌ها با هر روشی

اهداف میان‌مدت:

• بهبود تعاملات اجتماعی کودک

• کاهش علائم اضطراب ناشی از ناتوانی گفتار

• آموزش روش‌های رفتاری برای تقویت توجه، پاسخ‌دهی و تکرار گفتار

روش‌های مورد استفاده:

• آموزش تعامل والد–کودک بر اساس مدل Hanen

• قصه‌درمانی و داستان‌محوری برای تحریک گفتار

• گفتار ترکیبی کلامی–غیرکلامی با استفاده از وسایل کمک‌آموزشی

• ارزیابی‌های روان‌شناختی مکمل برای بررسی پردازش حسی و تمرکز

نقاط قوت پارسا

• فهم خوب محیط

• تعامل اجتماعی بالا

• علاقه به بازی‌های گروهی

• تلاش زیاد برای حرف‌زدن

• واکنش به نام خود و کلمات آشنا

روند بهبودی قابل انتظار

با مداخله پیوسته گفتاردرمانی و آموزش والدین، انتظار می‌رود در طی ۳ تا ۶ ماه اول:

• توانایی تولید صداهای هدفمند تقویت شود.

• صدا از طریق حنجره با تلاش کمتر خارج شود.

• واژگان اولیه مانند مامان، بابا، آب، بده تثبیت شوند.

• پارسا بتواند با چند واژه محدود، خواسته‌های خود را ابراز کند.

• با افزایش اعتماد به نفس، تمایل به صحبت‌کردن بیشتر شود.

دعوت به مرکز تخصصی گفتار توان‌گستر کرج

کلینیک گفتار توان‌گستر کرج با سابقه ۳۰ سال فعالیت تخصصی در زمینه گفتار و زبان، میزبان کودکانی است که نیازمند برنامه درمانی علمی، دقیق و هدفمند هستند.
ما با بهره‌گیری از:

• تکنیک‌های بین‌المللی آپراکسی

• تجهیزات چندحسی و واقعیت افزوده

• درمانگران دارای مجوز و تجربه بالینی

• آموزش والدین و پیگیری مستمر در خانه

• جلسات تخصصی روانشناسی کودک و خانواده

در کنار شما هستیم تا رشد زبانی فرزندتان را شتاب دهیم.

راه‌های ارتباطی و منابع آموزشی کلینیک گفتار توان‌گستر کرج

اینستاگرام:

• برنامه‌های درمانی: @siavashataee

• بازی‌های گفتاری: @goftatavangostar

• لکنت کودک: @Device_speech_aid

آپارات: aparat.com/doctor_loknat.ir
یوتیوب: youtube.com/@doctorspeechy

تلگرام:

• آموزش والدین: @academysiavashataee

• معرفی پکیج‌ها: @introducegtg

• تلفظ صداها: @GTGacademy

• آکادمی لکنت: @doctorloknat

وب‌سایت تخصصی: digispeech.ir
آدرس مرکز: کرج، رجایی‌شهر، بلوار انقلاب
شماره تماس مشاوره و نوبت‌دهی: 09121623463

🔶 آینده گفتار پارسا به تصمیم امروز خانواده وابسته است. درمان علمی، پیوسته و عاشقانه، کلید شکوفایی گفتار کودکانی است که صدا دارند ولی هنوز راه بیان آن را نیافته‌اند.